به گزارش کردپرس، چین در سکوت مشغول ایجاد نهادهای فرهنگی در اقلیم کردستان است؛ الگویی که پیشتر در بخشهای دیگری از جهان نیز دنبال کرده است. طی دو ماه گذشته، پکن با همکاری حزب کمونیست کردستان یک اندیشکده در اربیل تأسیس کرده، در حال آمادهسازی حمایت از مرکز پژوهشی دیگری در سلیمانی با همکاری یک مؤسسه دانشگاهی است و همچنین در حال ایجاد شبکهای از بیش از ۵۰۰ نفری است که پیشتر به چین دعوت شدهاند.
در ماههای اخیر، چین به طور منظم روزنامهنگاران، پژوهشگران و دانشگاهیان از عراق و اقلیم کردستان را دعوت کرده است. تاکنون بیش از ۹۰۰ نفر در برنامههای آموزشی و تورهای مطالعاتی مرتبط با نظام سیاسی و الگوی فرهنگی چین شرکت کردهاند.
در اربیل، مرکزی پژوهشی که از سوی حزب کمونیست کردستان و با همکاری جمهوری خلق چین تأسیس شده، فعالیت خود را آغاز کرده و انتشار یک مجله نخستین ابتکار آن بوده است. این مرکز «مرکز ابتکار تمدن جهانی» نام دارد. انتظار میرود مرکز پژوهشی دیگری که از سوی چین حمایت میشود بهزودی در سلیمانی و با همکاری یک نهاد دانشگاهی افتتاح شود.
ابتکار دیگری که قرار است توسط کنسولگری چین در اربیل اعلام شود، شبکهای با نام «دیوار بزرگ» است که هدف آن عضو شدن همه ساکنان اقلیم کردستان است که تاکنون به چین دعوت و از آن بازدید کردهاند.
چین تعداد فزایندهای از روزنامهنگاران، فعالان، نمایندگان پارلمان، بازرگانان و مقامهای عراقی و کردی را به تورها و برنامههای آموزشی اعزام میکند. پکن در تعامل با عراق و اقلیم کردستان، ظاهراً از ورود مستقیم به سیاست پرهیز کرده و بهجای آن بر فعالیتهای فرهنگی، دانشگاهی و خدماتی تأکید میورزد. هدف اعلامشده این است که مردم عراق و کردستان را با زبان، فرهنگ، میراث و «مدل چینی» آشنا کند.
بهنظر میرسد این راهبرد بر گفتمان محلی تأثیر گذاشته است. پس از بازگشت از چین، روزنامهنگاران و فعالان بیشازپیش درباره جنبههایی از مدل چینی در شبکههای اجتماعی سخن میگویند و آن را تبلیغ میکنند. برای مثال، هیمن بکر، سردبیر وبسایت «دیپلوماتیک» در سلیمانی و یکی از دعوتشدگان به چین، مقالات متعددی نوشته که شیفتگی او به تجربه چینی را نشان میدهد.
دعوت از طیف گستردهای از کنشگران جامعه ــ از روزنامهنگاران و دانشگاهیان تا فعالان مدنی ــ رویهای شناختهشده در میان کشورهای غربی، بهویژه ایالات متحده، است. اما برای چین، این سطح از تعامل مستمر در اقلیم کردستان نسبتاً جدید است. آنچه حتی جدیدتر است، ایجاد مراکز پژوهشیِ تحت حمایت چین در داخل ساختارهای سیاسی و دانشگاهی محلی است.
کاوه محمود، دبیرکل پیشین حزب کمونیست کردستان و مدیر مرکز ابتکار تمدن جهانی، میگوید چین بودجه مشخصی برای این ابتکار اختصاص داده و همکاری آنها عمدتاً بر پژوهش متمرکز خواهد بود. او میگوید این شراکت شامل همکاری در زمینه انتشار، کنفرانسها و سمینارها خواهد بود، همراه با مجلهای که خود مرکز منتشر میکند.
اگرچه چین این ابتکارها را غیرسیاسی و متفاوت از آنچه «مداخله سیاسی به سبک غربی» میداند معرفی میکند، اما این اقدامات آشکارا بُعد سیاسی دارند و از منظر دانشگاهی در چارچوب شناختهشده «قدرت نرم» قرار میگیرند. همزمان، چین پروژههای اقتصادی بزرگی را برای نشان دادن حضور خود در اقلیم کردستان دنبال کرده است ــ مهمترین آنها پروژه گردشگری و مسکونی «هپیسیتی» با ارزش ۵ میلیارد دلار در حاشیه اربیل است که از سوی یک سرمایهگذار چینی معرفی شده و یکی از بزرگترین سرمایهگذاریهای خارجی در منطقه محسوب میشود. با این حال، با وجود سالها تبلیغ و تصویب رسمی، هپیسیتی همچنان در مرحله پیشساخت باقی مانده، بدون آنکه سنگ بنایی گذاشته شود یا پیشرفتی مشخص دیده شود؛ و در تحلیلهای محلی اکنون نماد سرمایهگذاری خارجی متوقفشده است. مقامهای آمریکایی در گذشته از نفوذ خود برای متقاعدکردن حکومت اقلیم جهت توقف این پروژه استفاده کردهاند و برخی گزارشها از اختلاف پکن با شبکههای نزدیک به بارزانی ها بر سر سرنوشت این طرح خبر میدهند ــ موضوعی که نشان میدهد جاهطلبیهای چین در اربیل هم از فشار آمریکا و هم از محاسبات سیاسی درونکردی تأثیر میپذیرد.
با این حال، اولویت کلان چین در عراق، سطح فدرال است نه صرفاً اقلیم کردستان. در حالی که صادرات نفت اقلیم عمدتاً به اروپا و اکنون آمریکا میرود، نفت جنوب عراق یکی از منابع اصلی انرژی چین است و برآورد میشود حدود ۱۱ تا ۱۳ درصد از نیاز انرژی چین را تأمین میکند. علاوه بر این، هیچ شرکت چینی در میادین اصلی نفت اقلیم فعال نیست، در حالی که در عراق فدرال شرکتهای چینی حدود ۷ درصد از تولید نفت را بر عهده دارند؛ رقمی که در مقایسه با حدود ۲ درصد تولید شرکتهای آمریکایی قابل توجه است.
در خصوص مناطق مورد مناقشه که در حوزه نفوذ گستردهتر کردها قرار میگیرد، چین نیز اقداماتی انجام داده است. شرکت چینی نفت و گاز «جئوجید» یک قرارداد ۳۵ ساله برای توسعه گاز طبیعی در خانقین ــ منطقهای مورد مناقشه که تحت کنترل دولت فدرال عراق است اما به طور سنتی در حوزه نفوذ اتحادیه میهنی کردستان قرار دارد ــ دریافت کرده است. این شرکت فعالیت خود را در میادین نفتی خانقین آغاز کرده و طبق قرارداد با وزارت نفت عراق، قصد دارد این منطقه را به بزرگترین منبع گاز طبیعی عراق تبدیل کند ــ که در عمل رقیب میدان گازی کورمور در اقلیم کردستان خواهد شد که توسط شرکت اماراتی «دانا گاز» اداره میشود و در حال حاضر بزرگترین میدان گازی فعال عراق است.
نشنال کانتکست
نظر شما