به گزارش کردپرس، سوریه همچنان در وضعیت بی‌ثباتی قرار دارد؛ کشوری که به تعبیر بسیاری «دیگ جوشان خاورمیانه» شده است. در حالی که مردم این کشور، از کُردها گرفته تا دروزی‌ها و علوی‌ها، خواستار ساختار غیرمتمرکز و دموکراتیک هستند، «احمد شرع» رهبر هیئت تحریر الشام (HTŞ) و رئیس دولت موقت پس از سقوط اسد، تلاش می‌کند قدرت خود را تثبیت کرده و موقعیت سیاسی کُردها را از میان بردارد.

در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، هیئت تحریرالشام عملیاتی گسترده را از ادلب آغاز کرد و در ۸ دسامبر همان سال وارد دمشق شد. پس از این عملیات، بشار اسد سقوط کرد و احمد شرع (محمد جولانی) خود را رئیس دولت موقت سوریه معرفی نمود. با وجود ادعاهای او مبنی بر اتحاد و عدالت، نیروهای وابسته به HTŞ اقدام به کشتار علویان در مناطق ساحلی و سپس نسل‌کشی در میان جامعه دروزی کردند. اخیراً نیز در حومه حلب، حملات این گروه علیه نیروهای شمال و شرق سوریه ادامه یافته است.

اهداف سه‌گانه شرع

بر اساس تحلیل‌ها، شرع در هماهنگی با سیاست‌های ترکیه سه هدف اصلی را دنبال می‌کند:

1. یکپارچه‌سازی سوریه تحت یک حزب مورد حمایت آنکارا و رسمی‌کردن قدرت خود.

2. نمایش ظاهری برابری اقلیت‌ها در حالی که همه تحت کنترل دمشق باشند.

3. وادار کردن SDF و مدیریت خودگردان به پیوستن به دولت مرکزی و حذف موقعیت کُردها.

نقش ترکیه و اسرائیل

ترکیه که شرع را در دوره حکومت ادلب پشتیبانی کرده بود، اکنون از طریق حمایت از HTŞ، سازماندهی مجدد داعش و فعال‌کردن گروه‌های شبه‌نظامی قبیله‌ای، فشار بر شمال و شرق سوریه را افزایش می‌دهد. همزمان، اسرائیل نیز منافع خاص خود را در سوریه دنبال می‌کند و همین امر به تضاد منافع میان آنکارا و تل‌آویو منجر شده است. برای دورزدن حساسیت‌ها، ترکیه بسیاری از نیروها و مقامات خود را در قالب ساختارهای HTŞ به سوریه اعزام می‌کند.

حضور سازمان اطلاعات ترکیه (میت)

اطلاعات به‌دست‌آمده نشان می‌دهد سازمان اطلاعات ترکیه (میت) در تحت تصرف ترکیه مانند عفرین، سره‌کانی و گریه‌سپی به‌تدریج نهادهای خود را مستقر کرده و به عوامل محلی نمایندگی می‌دهد. این اقدام در راستای حفظ نفوذ ترکیه حتی در صورت خروج رسمی از سوریه ارزیابی می‌شود.

فشارها و خواسته‌های آمریکا

ایالات متحده در دیدارهای اخیر با اعضای دولت موقت سوریه، بر ضرورت تدوین قانون اساسی جدید تأکید کرده است. محورهای اصلی خواسته‌های آمریکا شامل این موارد است:

• تضمین حقوق اقلیت‌ها به‌عنوان شرط اصلی ثبات سیاسی.

• ایجاد نهادهای مستقل قضایی و حقوق بشری.

• مشارکت واقعی کُردها در آینده سوریه.

• تأمین حقوق زنان و اجرای قوانین حمایتی.

• ایجاد مکانیزم‌های عدالت انتقالی، از جمله کمیسیون حقیقت‌یاب و برنامه‌های جبران خسارت قربانیان.

همچنین هیئت آمریکایی هشدار داده است که هرگونه عملیات نظامی بدون هماهنگی در شرق فرات می‌تواند امنیت کل سوریه را تهدید کرده و به بازگشت داعش منجر شود.

حساسیت ویژه نسبت به شمال و شرق سوریه

هیئت آمریکایی بر لزوم ادامه توافق ۱۰ مارس میان شرع و مظلوم عبدی، فرمانده کل SDF، تأکید کرده است. در این توافق مقرر شده تا رسیدن به مصالحه ملی عادلانه، حقوق کامل کُردها در شمال و شرق سوریه حفظ شود. آمریکا همچنین یادآور شد که شرق فرات تحت حفاظت بین‌المللی است و نقض قواعد ائتلاف در این منطقه مجاز نیست.

موضع دولت موقت سوریه

در مقابل، هیئت دولت موقت سوریه آمریکا را متهم کرد که با حمایت از مدیریت خودگردان، مانع اجرای توافق مارس می‌شود. آنها مدعی شدند:

• نیروهای وابسته به PKK مانع اجرای توافق‌اند و به نفع ایران عمل می‌کنند.

• اقلیت‌ها به ابزاری برای تضعیف دمشق بدل شده‌اند.

• جدایی مناطق عربی از کُردها ضروری است و برای این کار به حمایت مستقیم آمریکا نیاز است.

• اجرای توافق مارس می‌تواند کنترل منابع شرق فرات را دوباره به دولت سوریه بازگرداند.

جمع‌بندی

گزارش‌ها نشان می‌دهد آینده سیاسی سوریه در کشاکش میان سه محور اصلی رقم خواهد خورد:

1. تلاش شرع و ترکیه برای تثبیت قدرت مرکزی و حذف موقعیت کُردها.

2. فشار آمریکا برای تضمین حقوق اقلیت‌ها و ایجاد قانون اساسی جدید.

3. نقش اسرائیل، ایران و روسیه در جهت‌دهی به تحولات میدانی.

در چنین شرایطی، کُردها و مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه همچنان در مرکز معادلات قرار دارند؛ نقشی که می‌تواند هم به عامل بازدارنده جنگ و هم به هدف اصلی فشار قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بدل شود.

منبع: مزوپوتامیا